Mistrzowski „Relief sombre de Stefa” Abakanowicz i ikony polskiego designu w Desa Unicum

Abakany uczyniły z Magdaleny Abakanowicz gwiazdę światowej sceny rzeźbiarskiej, przeistaczając tkactwo z rzemiosła w sztukę najwyższych lotów. Fani „tkanych rzeźb” odliczają już dni do rozpoczynającej się w listopadzie 2022 roku ekspozycji w Tate Modern w Londynie. Prestiżowa galeria zaprezentuje słynne abakany na przypominającej las ekspozycji w Blavatnik Building. „Relief sombre de Stefa” jest jedną z trzech prac Abakanowicz, które trafią pod młotek w DESA Unicum.

Wraz z nimi zaprezentowanych zostanie ponad 30 dzieł polskich mistrzów i mistrzyń tkaniny, na czele z Ewą Jaroszyńską‑Pachucką, Jolantą Owidzką, Marią Teresą Chojnacką czy Wojciechem Sadleyem. Unikatowych i poszukiwanych przez kolekcjonerów obiektów nie zabranie również 24 marca na aukcji „Design. Sztuka projektowania”. Sensacją licytacji jest figurka „Gołębie” z 1959 roku zaprojektowana przez Henryka Jędrasiaka i wyprodukowana w fabryce w Chodzieży.

„Relief Sombre de Stefa” Magdaleny Abakanowicz

Grube zwoje lin, węzły i pętle tworzące labirynty sznurów i włókien – prezentowany „Relief Sombre de Stefa” przywodzi na myśl ludzkie ciało z plątaniną mięśni i żył. Organiczny, mroczny, a nade wszystko nowatorski. Holistyczne podejście Abakanowicz do medium tkaniny, jej niestandardowe myślenie kolorystyczne oraz relacja, jaką wytwarzała pomiędzy dziełem sztuki a jego otoczeniem uczyniło z niej niekwestionowaną reformatorkę tkaniny artystycznej. Trwająca do dziś fascynacja abakanami, nazywanymi niekiedy „tkanymi rzeźbami”, rozpoczęła się w 1965 roku, gdy monumentalne, przestrzenne gobeliny o reliefowej fakturze zdobyły złoty medal na Biennale w São Paulo. Kompozycje Abakanowicz z lat 60. i 70. XX wieku zdefiniowały sposób pracy artystki tworzącej w kolejnych dekadach odrębne cykle artystyczne. W latach 80. XX wieku rzeźbiarka rozpoczęła pracę nad serią „Tłumy”, w ramach której tworzyła wielopostaciowe instalacje, jak sprzedany w 2021 roku na aukcji w DESA Unicum za 13,2 mln zł „Tłum III”. Estymacja „Relief Sombre de Stefa” wynosi 450‑600 tys. złotych, to najdroższy obiekt marcowej aukcji „Polska Szkoła Tkaniny”.

DESA Unicum zaprezentuje również kompozycję stworzoną przez Abakanowicz w 1971 roku oraz pochodzący z 1963 roku projekt gobelinu „Teresa”, niezwykle ważne dzieło należące do wczesnej twórczości Abakanowicz. Praca ta jak w soczewce skupia to, co przyświecało artystce w pierwszej połowie lat 60.: płaszczyznowe potraktowanie, wysublimowaną kolorystykę ograniczającą się do odcieni beżu, brązu i czerni, a także monumentalizm w założeniach (szkic zakładał realizację o wymiarach 200 x 300 cm). Gobelin „Teresa” można odnaleźć w katalogu indywidualnej wystawy artystki w warszawskiej Zachęcie w 1965 roku.

Pionierką nurtu tkaniny eksperymentalnej jest również Ewa Jaroszyńska‑Pachucka

Czarnym koniem marcowej aukcji jest tkana forma „Spodnie” jej autorstwa z 1969 roku. Prace z cyklu „Ubrania” – niezwykle rzadkie na rynku aukcyjnym – nawiązywały do odzieży, ale Ewa Jaroszyńska‑Pachucka utożsamiała je ze sztuczną skórą, pozbawiając je użytkowego charakteru i nadając im tym samym wymiar cielesny. Dzieła wybitnej artystki znajdują się w wielu międzynarodowych kolekcjach, m.in. National Gallery of Australia w Canberze, Museum of Modern Art w Nowym Jorku czy National Museum w Sztokholmie.

Na aukcji znajdzie się praca Jolanty Owidzkiej „Radość” z 1978 roku. Przełomowym momentem w twórczości autorki była jej pierwsza indywidualna wystawa w warszawskiej Zachęcie w 1960 roku. Wydarzenie to nierzadko uważane jest przez krytykę i badaczy za punkt zwrotny w dziedzinie polskiego tkactwa artystycznego okresu powojennego. Kompozycje dywanowe Owidzkiej noszą cechy malarstwa abstrakcyjnego, jednak podporządkowanego ściśle określonej funkcji użytkowej. Unikatowy sposób obrazowania, którego głównym determinantem był kolor oraz geometryczna forma, stworzyła również Zofia Matuszczyk‑Cygańska. W latach 50. i 60. XX wieku artystka zasłynęła głównie jako projektantka tkanin żakardowych, które zdobiły ściany Pałacu Kultury i Nauki, Filharmonii Warszawskiej, Pałacu Kazimierzowskiego czy stołecznych kin. W katalogu znajdą się aż dwie prace tej artystki, z czego na szczególną uwagę zasługuje gobelin „Święto”, w którym artystka zastosowała charakterystyczny dla siebie motyw tzw. rybek.

Świętem dla miłośników i kolekcjonerów sztuki użytkowej będzie pierwsza w 2022 roku w DESA Unicum aukcja designu

W ofercie aukcji „Design. Sztuka projektowania”, która odbędzie się 24 marca zaprezentowanych zostanie aż 177 obiektów, w tym meble, ceramika, tkaniny użytkowe i dekoracyjne.

Gratkę kolekcjonerską stanowią figurki zaprojektowane na przełomie lat 50. i 60. XX wieku w Instytucie Wzornictwa Przemysłowego, a następnie wyprodukowane przez fabryki porcelany lub porcelitu w Ćmielowie, Chodzieży, Tułowicach czy Wałbrzychu. Wśród nich uwagę przykuwa niezwykle rzadko pojawiająca się na rynku figurka „Gołębie” z 1959 roku, zaprojektowana przez Henryka Jędrasiaka i wykonana w zakładzie w Chodzieży. W projekcie tym artysta po raz pierwszy odszedł od realistycznego przedstawiania zwierzęcych sylwetek, zmierzając w kierunku formy abstrakcyjnej. Jej estymacja wynosi 20‑40 tys. złotych.

W ofercie nie zabraknie również kultowych wyrobów z Zakładów Fajansu „Włocławek” (najciekawszą jest figura „Wiewióreczka” projektu Wita Płażewskiego) oraz Zakładów Porcelany Stołowej „Ćmielów”, w tym powojennych wazonów „Bożenka” i „Calypso”. Ozdobą wystawy będzie serwis do kawy „Dorota” autorstwa Lubomira Tomaszewskiego. Ten wyjątkowy obiekt łączy w sobie cechy przedmiotu użytkowego i awangardowej rzeźby. Badania, które nad formą i funkcjonalnością tego typu przedmiotów na przełomie lat 50. i 60. XX w. prowadził Tomaszewski, były unikatowe na skalę światową. Ich efekt w postaci serwisów „Dorota” i „Ina” również zachwycił świat. W 1963 roku „Dorotę” i jej projektanta odznaczono „Złotym Medalem” na I Międzynarodowej Wystawie Form Przemysłowych w Paryżu. Serwis zakupiony został do prestiżowej kolekcji designu Victoria&Albert Muzeum w Londynie. Okres przedwojenny w fabryce ćmielowskiej reprezentować będzie pochodzący z lat 30. zestaw „Płaski” projektu Bogdana Wendorfa. Górna estymacja tej ikony stylu art déco sięga 20 tys. złotych.

Przedwojenny design reprezentują także figury z Wytwórni Fajansu w Pacykowie k. Stanisławowa (obecnie Ukraina). Atrakcją jest „Dama z psem” wyceniana na 30‑50 tys. złotych, powstała w 1912 roku, w którym słynna fabryka rozpoczęła swoją działalność trwającą do 1939 roku. Autorem projektu jest Stanisław Czapek, dyrektor Wytwórni, wykształcony na wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych.

Wystawione będą także unikatowe meble. Wśród nich fotele z Urzędu Rady Ministrów i Pałacu Prezydenckiego, wykonane przez najlepszych projektantów i architektów pracujących przy odbudowie Warszawy, jak chociażby Jan Bogusławski.

Wszystkie prace można obejrzeć na wystawach przedaukcyjnych w siedzibie DESA Unicum przy ul. Pięknej 1A w Warszawie.

DESA DESIGN DAYS. SZTUKA PROJEKTOWANIA

Edycja 8

19-20.03.2022 r.
DESA Unicum, ul. Piękna 1A, Warszawa

Sobota 19.03

12:00: O wybranych obiektach na wystawie „Design. Sztuka projektowania” opowie dr Anna Wiszniewska (IS PAN)

13:00: O wybranych obiektach na wystawie „Design. Sztuka projektowania” opowie dr Anna Kostrzyńska-Miłosz (IS PAN)

14:00: O wybranych obiektach na wystawie „Design. Sztuka projektowania” opowie dr Joanna Hübner-Wojciechowska prowadzenie: Cezary Lisowski (DESA Unicum)

Niedziela 20.03

12.00: O wystawie Magdaleny Abakanowicz w Tate Modern w Londynie opowie kuratorka prof. Mary-Jane Jacob (SAIC) prowadzenie: Agata Matusielańska (DESA Unicum), spotkanie w języku angielskim

13:00: Oprowadzanie po wystawie „Polska Szkoła Tkaniny” prowadzenie: Alicja Sznajder, Natalia Kowalek (DESA Unicum)

Przedaukcyjne wystawy będą dostępne od poniedziałku do piątku w godz. 11-19, „Polska Szkoła Tkaniny” do 22 marca, „Design. Sztuka projektowania” do 24 marca. Wstęp na ekspozycję jest bezpłatny.

ZDJĘCIE: MATERIAŁY PRASOWE DESA UNICUM