Rozchodnik – bylina kolorowa jesienią i zimą

Rozchodnik – odporny na suszę i przymrozki

Niewiele bylin potrafi tak bezboleśnie przetrwać suszę jak rozchodniki. Mięsiste pędy i liście rozchodnika okazałego (Sedum Spectabile), pokryte grubą skórką i nalotem woskowym, służą za bidony z zapasem wilgoci. Dzięki temu roślina wytrzymuje nawet dłuższy czas bez wody.

Rozchodnik jest idealny dla początkujących ogrodników, bo niełatwo go zmarnować. Tworzy wysokie (do 50 centymetrów) kępy, kwitnące od lipca-sierpnia do późnej jesieni – na różowo, czerwono, biało, bordowo, żółtawo lub zielonkawo, zależnie od odmiany. Niektóre (np. ‘Frosty morn’, ‘Dynomite’, ‘Mr Goodbud’, ‘Dynomite’) mają kolorowe liście.

Płaskie kwiatostany o średnicy do 20 centymetrów są złożone z mnóstwa drobnych gwiazdkowatych kwiatków. Gdy „gwiazdki” opadną, owocostany długo zachowują kolor – gaszą go dopiero silne przymrozki. Zasuszone kwiatostany ślicznie wyglądają w bukietach.

Rozchodnik – do patrzenia i jedzenia

Ponoć podarował je nam Jupiter – bóg nieba, burzy i deszczu, żeby odstraszały pioruny. A nasi górale stosowali ich korzenie zamiast… ibupromu – zawieszali je sobie na plecach, by uśmierzyły bóle. Okadzali też rozchodnikami domy, wierząc, że w ten sposób przepędzą choroby. W św. Jana wieszali je pod powałą; gdy długo zachowywały świeżość, wróżyło to długie i szczęśliwe życie.

Rozchodniki zdobią nie tylko ogrody, ale i dania. Ich soczyste, kwaskowate listki, podobne w smaku do surowych strączków fasoli, dodaje się w Danii do sałatek, zup i sosów. Spotykamy je jednak przede wszystkim na rabatach, skalnikach i w donicach, gdzie wywyższają się lub płożą – zależnie od odmiany.
 

Jak uprawiać rozchodniki w ogrodzie?

Rozchodnik to świetna roślina dla początkujących – wymaga tylko słońca i przepuszczalnej ziemi. W półcieniu słabiej kwitnie i ma wiotkie pędy. Rzadko choruje, świetnie znosi mrozy – ośnieżony jest piękną ozdobą ogrodu. Rozchodnik lubi się „rozchodzić”, czyli szeroko rozrastać. Duże 3-4-letnie kępy należy odmłodzić, gdyż brzydko „łysieją” w środku. Wiosną, gdy pędy osiągną około 15 centymetrów wysokości, warto też je skrócić o dwa-trzy centymetry, by tworzyły bardziej zwarte kępy. Rozchodnik okazały świetnie wygląda solo, w grupach, na rabatach (również żwirowych) i w donicach. Wspaniale komponuje się z jesiennymi kwiatami i ozdobnymi trawami. Rozchodnikowce najlepiej wyglądają z przodu rabat w towarzystwie marcinków czy bergenii.

Rozchodniki rozmnażamy (i przy okazji odmładzamy) wiosną – od marca do maja, dzieląc ich rozrośnięte kępy na mniejsze części, potem sadząc je w wybranym miejscu. Można je też rozmnażać przez sadzonki pędowe, które umieszczamy bezpośrednio w ogrodowym gruncie. Regularnie podlewane, szybko się ukorzenią.

Rozchodnik w ogrodzie – odmiany 

Rozchodniki, jak wskazuje ich nazwa, lubią się „rozchodzić” i rozrastać. Ale niektóre (zwane rozchodnikowcami) tworzą wysokie zwarte kępy, które na jesiennych rabatach zakwitają bukiecikami gwiazdkowatych kwiatów. Ich owocostany długo zachowują kolor i dopiero przymrozki gaszą ich barwy. Najpopularniejsze są okazały i karpacki, a najpiękniejsze – ‘Munstead Dark Red’ o purpurowych pędach i ‘Frosty Morn’ o kremowozielonych liściach. 

Wiele rozchodników (biały, kamczacki) płoży się po ziemi. Niektóre (lidyjski, hiszpański) tworzą duże poduchy, inne (rozchodnik Siebolda) mają nieco dłuższe pędy, łatwo ukorzeniające się w podłożu. Jedne i drugie latem stroją się w żółte, białe, różowe lub fioletowe kwiaty, a przez cały rok w zimozielone liście: srebrzyste (u rozchodnika łopatkowatego), czerwonawe, brązowe, żółte, a nawet trójbarwne (kaukaski) bądź zielonofioletowe (skalny).

Gatunki o długich pędach malowniczo zwieszają się z murków kwiatowych, a te o delikatniejszej budowie (np. rozchodnik pierwiosnkowaty) wciskają się pomiędzy kamienie. Trudno wyobrazić sobie słoneczny skalniak bez żółtych poduszeczek rozchodnika ostrego. Planując kompozycję, warto jednak sięgnąć również po inne gatunki i odmiany, kwitnące w różnym czasie.
 

Najpopularniejsze odmiany rozchodników:

• Rozchodnik ‘Autumn Joy’ – rośnie szybko i należy do największych odmian (dorasta nawet do 60 cm)

• ‘Stardust’ – pełnię uroku ujawnia,gdy zakwitnie. kremowe puszyste kwiatostany faktycznie przypominają gwiezdny pył.

• ‘Carmen‘ – ma gęste karminoworóżowe kwiatostany. Idealna do sadzenia pojedynczo.

• ‘Frosty morn’ – ma najpierw białe, potem jasnoróżowe gęste kwiatostany. Różni się od innych rozchodników pstrymi, sinozielonymi listkami z szerokim kremowobiałym obrzeżeniem. Wyrastają one bardzo wcześnie na łodygach i sprawiają, że roślina wygląda pięknie już od wiosny. Dorasta do pół metra, a jego kępy pozostają zwarte przez wiele lat.

• ‘Mr Goodbud’ – przyciąga wzrok nasyconą amarantową barwą kwiatostanów o średnicy około 15 centymetrów.  Na fioletowoczerwonych łodygach osadzone są mięsiste, ząbkowane listki w kolorze zielononiebieskim, z nieregularnymi, purpurowymi przebarwieniami. Dorasta do 45-50 cm wysokości, tworzy wyprostowane, zwarte kępy.

Zobacz też: Pomarańczowe kwiaty w jesiennym ogrodzie 

Tekst: Aldona Zakrzewska, blogrodowo.blogspot.com
Zdjęcia: Shutterstock